ĐỆ TỨ THẬP BÁT TẮC
CÀN PHONG NHẤT LỘ
- CỬ:
Càn Phong hoà thượng nhân tăng vấn:
— Thập phương Bạc Già Phạm, nhất lộ Niết Bàn môn, vị thẩm lộ đầu tại thậm ma xứ?
Phong niêm khởi chụ trượng, hoạch nhất hoạch vân:
— Tại giả lý!
Hậu tăng thỉnh ích Vân Môn. Môn niêm khởi phiến tử vân:
— Phiến tử bột khiêu, thượng tam thập tam thiên, trúc trước Đế Thích tỵ khổng. Đông hải lý ngư,đả nhất bổng, vũ tự ích khuynh.
- BÌNH:
Nhất nhân hướng thâm thâm hải để hành, bá thổ dương trần. Nhất nhân ư cao cao sơn đỉnh lập, bạch lãng thao thiên. Bả định, phóng hành, các xuất nhất chích thủ phù thụ tông thừa, đại tự lưỡng cá trì tử tương tràng trước. Thế thượng ưng vô trực để nhân. Chính nhãn quan lai, nhị đại lão tổng vị thức lộ đầu tại.
- TỤNG:
Vị cử bộ thời tiên dĩ đáo,
Vị động thiệt thời tiên thuyết liễu.
Trực nhiêu trước trước tại cơ tiên,
Cánh tu tri hữu hướng thượng khiếu.
BÀI THỨ BỐN MƯƠI TÁM
MỘT ĐƯỜNG CỦA CÀN PHONG
- CÔNG ÁN:
Một ông tăng hỏi hoà thượng Càn Phong[1]:
— Chư Bạc Già Phạm[2] mười phương cũng chỉ một đường Niết bàn, không biết đầu đường ở đâu?
Sư cầm gậy vạch một đường nói:
— Đây!
Sau có ông tăng đem chuyện ấy hỏi ngài Vân Môn. Vân Môn cầm quạt giơ lên bảo:
— Quạt nhảy một cái lên tận tầng trời thứ ba mươi ba, gõ lỗ mũi Đế Thích[3]. Con lý ngư ngoài biển Đông đánh một hèo, trời mưa như trút.
- LỜI BÀN:
Một người đi dưới biển sâu, bụi bay mù mịt; một người đứng trên đỉnh cao, sóng trắng ngất trời. Nắm đứng, buông đi, mỗi bên đều trỏ ngón mà nêu rõ tông phong. Thật giống hai con ngựa chạy đụng vào nhau. Trên đời e rằng chẳng ai rõ được lẽ đó. Xét lại cho kỹ, cà hai ông lão cũng không biết đầu đường ở đâu.
- KỆ TỤNG:
Chưa bước chân đi đã đến rồi,
Môi chưa hé mở đã nên lời.
Cho dù trăm việc đều như thế,
Còn một đường lên phải biết noi.
[1] Càn Phong: Thọ học và đắc pháp với ngài Động Sơn Lương Giới (807-869 Tổ giòng Tào Động).
[2] Bạc Già Phạm: Bhagavat, một đức hiệu của Phật, bậc Đại Tự Tại, đại Trang Nghiêm,…
[3] Đế Thích: Indra, vua trời Đao Lỵ, cõi dục giới, gồm 33 cảnh. Ngài có nguyện với Phật là sẽ hộ trì Tam Bảo.