ĐỆ THẬP NHỊ TẮC
NHAM HOÁN CHỦ NHÂN
- CỬ:
Thoại Nham Ngạn hoà thượng mỗi nhật tự hoán:
— Chủ nhân công!
Phục tự ứng:
— Nặc.
Nãi vân:
— Tinh tinh trước!
— Nhạ.
— Tha thời dị nhật, mạc thụ nhân man.
— Nhạ, nhạ.
- BÌNH:
Thoại Nham lão tử, tự mãi tự mại, lộng xuất hứa đa thần đầu quỷ diện. Hà cố nễ? Nhất cá hoàn để, nhất cá ứng để; nhất cá tinh tinh để, nhất cá bất thụ nhân man để. Nhận trước y nhiên hoàn bất thị. Nhược dã hiệu tha, tổng thị dã hồ kiến giải.
- TỤNG:
Học đạo chi nhân bất thức chân,
Chỉ vị tùng tiền nhận thức thần.
Vô lượng kiếp lai sinh tử bản,
Si nhân hoán tác bản lai nhân.
BÀI THỨ MƯỜI HAI
THOẠI NHAM GỌI ÔNG CHỦ
- CÔNG ÁN:
Hoà thượng Thoại Nham Ngạn[1] hàng ngày tự kêu:
— Ông chủ!
Rồi tự đáp:
— Dạ.
Lại nói:
— Tỉnh táo nhé!
— Dạ.
— Mai kia mốt nọ đừng để người gạt nhé!
— Dạ, dạ.
- LỜI BÀN:
Lão Thoại Nham tự bán tự mua, bịa ra lắm đầu thần mặt quỷ. Cớ sao vậy? Một lão kêu, một lão dạ, một lão tỉnh táo, một lão không bị người gạt, ngó kỹ té ra vẫn không lão nào là thật lão. Nếu bắt chước lão, thì đó cũng là kiến giải của chồn hoang.
- KỆ TỤNG:
Lẽ thực người tu chẳng biết soi,
Bởi gìn thần Thức[2] đã bao đời.
Từ muôn kiếp sống gốc sinh tử,
Mê muội xưng danh ấy vốn người.
[1] Thoại Nham Ngạn: (?-?) Môn đệ của Nham Đầu (828-887), giòng Đức Sơn.
[2] Thần Thức: Cái biết còn trôi lăn trong sinh tử luân hồi, do nghiệp lực thúc đẩy, tuy sai lầm, phiến diện, nhưng lại thiên biến vạn hoá. Chúng sinh chưa giác ngộ chấp vào nó, quý trọng và tôn sùng nó.