ĐỆ LỤC TẮC
THẾ TÔN NIÊM HOA
- CỬ:
Thế Tôn tích tại Linh Sơn hội thượng, niêm hoa thị chúng. Thị thời chúng giai mặc nhiên, duy Ca Diếp Tôn giả phá vi tiếu. Thế Tôn vân:
— Ngô Hữu chính pháp nhãn tạng, Niết Bàn diệu tâm, thực tướng vô tướng, vi diệu pháp môn, bất lập văn tự, giáo ngoại biệt truyền, phó chúc Ma Ha Ca Diếp.
- BÌNH:
Hoàng diện Cồ Đàm, bàng nhược vô nhân, áp lương vi tiện, huyền dương đầu mãi cẩu nhục, tương vị đa thiểu kỳ đặc. Chỉ như đương thời đại chúng đô tiếu, chính pháp nhãn tạng tác ma sinh truyền? Thiết sử Ca Diếp bất tiếu, chính pháp nhãn tạng hữu truyền thụ, Hoàng Diện lão tử cuống hô lư diêm; nhược đạo vô truyền thụ, vị thậm ma độc hứa Ca Diếp.
- TỤNG:
Niêm khởi hoa lai,
Vĩ ba dĩ lộ.
Ca Diếp phá nhan,
Thiên nhân võng thố.
BÀI THỨ SÁU
PHẬT CẮM HOA
- CÔNG ÁN:
Thế Tôn[1] xưa tại pháp hội[2] núi Linh Sơn[3] cầm cành hoa giơ lên trước chúng.
Bấy giờ mọi người đều làm thinh, chỉ có ngài Ca Diếp[4] rạng mắt mỉm cười. Phật dạy:
— Ta có nhãn tạng[5] chính pháp, diệu tâm[6] Niết Bàn[7], Tướng[8] thực không tướng, Pháp môn vi diệu, chẳng lập thành văn tự, truyền riêng ngoài giáo, nay trao ông Ma Ha Ca Diếp.
- LỜI BÀN:
Lão Cồ Đàm[9] mặt vàng[10] không coi ai ra chi, ép tốt thành xấu, treo đầu heo bán thịt chó, coi bộ cũng tài đó! Giả như bấy giờ cả đám đều cười cả thì nhãn tạng chính pháp làm sao truyền? Lại giả như Ca Diếp không cười thì nhãn tạng chính pháp làm sao truyền được? Nếu nói nhãn tạng chính pháp có truyền thụ, thì lão Mặt Vàng đã lừa gạt bà con lối xóm: còn nếu bảo không truyền thụ, sao lại chỉ truyền cho Ca Diếp?
- KỆ TỤNG:
Hoa vừa đưa lên,
Đuôi kia đã ló.
Ca Diếp mỉm cười,
Trời, người ngơ ngáo.
[1] Thế Tôn: Danh hiệu để tôn xưng Đức Phật. Đây chỉ Phật Thích Ca.
[2] Pháp hội: Hội thuyết pháp.
[3] Linh Sơn: Núi Linh Thứu, trái núi có hình con ó ở thành Vương Xá, Ấn Độ, nơi đây nhiều bộ Kinh quan trọng được Đức Phật thuyết giảng.
[4] Ca Diếp: Maha-Caçyapa, Ma Ha Ca Diếp, một trong 10 đệ tử đương thời xuất sắc nhất của Phật Thích Ca. Được Phật khen là Đại Đầu Đà và truyền y bát cho. (Chớ lẫn với nhiều vị Ca Diếp khác trong Kinh Phật).
[5] Nhãn tạng: Nhãn là con mắt, Tạng là chứa. Nhãn tạng là lấy con mắt để ví cái kho chứa trí tuệ viên mãn. Chánh pháp Nhãn tạng là con mắt chứa chánh pháp, còn được gọi là Thanh tịnh Pháp nhãn.
[6] Diệu tâm: Cái tâm nhiệm mầu.
[7] Niết Bàn: Nirvana. Niết là ra khỏi, Bàn là rừng. Niết Bàn là ra khỏi cảnh rừng phiền não, tối tăm; là nơi nghỉ ngơi trọn vẹn, thanh tịnh, dứt cả những ràng buộc thể chất lẫn tinh thần. Đây là cảnh giới cao nhất của kẻ ngộ đạo.
[8] Tướng: Laksana. Bất cứ những gì mà chủ thể tri giác phân biệt được nơi đối vật.
[9] Cồ Đàm: Gautama. Một tên của Đức Thích Ca. Đây là thánh họ của gia tộc Ngài.
[10] Mặt vàng: Thân của Phật màu sắc như vàng ròng nên gọi là kim thân. Nhân đó các Thiền sư thường bảo Phật là Hoàng Diện Lão Tử (Lão già mặt vàng).