ĐỆ TỨ THẬP TẮC
DƯỢC ĐẢO TỊNH BÌNH
- CỬ:
Quy Sơn hoà thượng, thỉ tại Bách Trượng hội trung, sung điển toà. Bách Trượng tương tuyển Đại Quy chủ nhân, nãi thỉnh đồng thủ toà đối chúng hạ ngữ, xuất cách giả khả vãng.
Bách Trượng toại niêm tịnh bình trí địa thượng, thiết vấn vân:
— Bất đắc hoán tác tịnh bình, nhữ hoán tác thậm ma?
Thủ toà nãi vân:
— Bất khả hoán tác mộc đột dã.
Bách Trượng khước vấn ư Sơn. Sơn nãi dược đảo tịnh bình nhi khứ. Bách Trượng tiếu vân:
— Đệ nhất toà thâu khước sơn tử liễu dã!
Nhân mệnh chi vi khai sơn.
- BÌNH:
Quy Sơn nhất kỳ chi dũng, tránh nại khiêu Bách Trượng quyển hối bất xuất. Kiểm diểm tương lai, tiện trọng bất tiện khinh. Hà cố nễ? Thoát đắc bàn bầu, đam khởi thiết gia.
- TỤNG:
Dương hạ cô ly tính mộc thược,
Đương dương nhất đột tuyệt châu già.
Bách Trượng trùng quan lan bất trụ,
Cước tiêm địch xuất Phật như ma.
BÀI THỨ BỐN MƯƠI
ĐÁ ĐỔ TỊNH BÌNH
- CÔNG ÁN:
Hoà thượng Quy Sơn[1] trước ở với Ngài Bách Trượng, giữ chức điển toà[2]. Bách Trượng sắp chọn người đến núi Đại Quy làm chủ trì, bèn dạy Sư cùng ông thủ toà[3] ra đối đáp trước chúng, xem ai đối đáp giỏi sẽ được phái đi.
Bách Trượng cầm tịnh bình[4] đặt xuống đất, hỏi:
— Không được gọi là tịnh bình thì gọi là gì?
Ông thủ toà đáp:
— Không thể gọi là khúc cây.
Bách Trượng quay sang hỏi Sư. Sư bèn đá đổ tịnh bình mà đi. Bách Trượng cười nói:
— Ông đệ nhất toà thua mất hòn núi rồi vậy!
Bèn phái Sư đi làm Tổ khai sơn.
- LỜI BÀN:
Quy Sơn một phen hăng hái, ngặt rằng vẫn không vượt qua được cái bẫy của Bách Trượng. Xét lại cho kỹ, té ra bỏ nhẹ lựa nặng. Sao vậy chớ? Tránh khỏi bưng mâm, lại bị mang gông sắt.
- KỆ TỤNG:
Đang đếm, so đo, bỏ hết đi,
Thẳng đường xông phá há hiềm chi.
Cửa ải Tông sư ngăn chẳng được,
Giơ chân đá phắt, Phật ra gì.
[1] Quy Sơn: (771-853) Pháp danh Linh Hựu, Tổ giòng Quy Ngưỡng. Sau khi đã học tinh thông giới luật và đắc pháp với ngài Bách Trượng, được thầy sai đến Trường An dạy chúng và trụ trì ở núi Đại Quy tỉnh Hồ Bắc. Qua 42 năm thuyết pháp, đã có trên một ngàn đồ đệ, nổi tiếng nhất là Ngưỡng Sơn Huệ Tịch (807-883). Soạn bộ Quy Sơn Kinh Sách, nói về giới luật và tính cách tham Thiền.
[2] Điển toà: Một trong sáu chức vụ ở chùa (Lục tri sự), coi về việc ẩm thực.
[3] Thủ toà: đứng đầu tang chúng, thay thầy lo mọi việc.
[4] Tịnh bình: Bình nước, một trong 18 đồ vật (thập bát vật) mà một tu sĩ phải có như: Kinh, tượng Phật, tượng Bồ Tát, bát, xá bong, dao con, đá lửa, …